Definitie
Tillen kan gedefinieerd worden als een handeling waarbij een object met de hand(en) wordt beetgepakt en vervolgens zonder mechanische hulpmiddelen wordt verplaatst, zonder dat de taakuitvoerder zich lopend verplaatst.
Wanneer er sprake is van een horizontale verplaatsing en het handmatig ondersteunen van een last, betreft het dragen (Lopen met een last is dragen)
In “statische”, plaatsgebonden werksituaties worden voornamelijk tilhandelingen verricht, maar in veel gevallen kunnen tillen en dragen niet los van elkaar gezien worden. Een paar stappen zijn immers gauw gezet bij het tillen van een voorwerp.
In de Europese richtlijn wordt gesproken over “handmatig hanteren van lasten (manual handling)”. Ook daarmee wordt een combinatie van tillen en dragen bedoeld.
Knelpunt/risico
Tillen en dragen van zware lasten, in combinatie met ongunstige werkhoudingen, zoals tillen met een gebogen rug, lasten laag van de grond tillen, boven schouderniveau tillen of neerzetten of ver moeten reiken, kunnen leiden tot ernstige klachten aan het bewegingsapparaat. Lage rugklachten hebben een groot aandeel in deze klachten.
Ook nekklachten, schouderklachten, handklachten, polsklachten, heup- en knieklachten, kunnen ontstaan door het tillen en dragen van te zware lasten in combinatie met ongunstige werkhoudingen.
Welke factoren hebben invloed op risico’s bij tillen en dragen
Onderzoek naar risico’s op het ontstaan van lichamelijke klachten door tillen en dragen wijzen uit dat vooral de volgende factoren een belangrijke rol spelen:
- Het gewicht van de last
- Of er sprake is van tillen of dragen
- De hoogte van waaraf de last opgepakt wordt
- De hoogte waar de last naar verplaatst wordt
- De reikafstand (horizontale afstand tussen middelpunt last tot middelpunt van je enkels
- De werkhouding (romprotatie, gebogen rug e.d)
- De frequentie en duur van tillen of dragen
- De kenmerken van de last (de grip, vorm e.d.)
Op basis van deze factoren zijn richtlijnen/methoden opgesteld om te bepalen of het “tillen en dragen” een risico is.
In het Arbocatalogusblad “Methoden van risicobepaling bij tillen en dragen” zijn enkele methoden beschreven, waarmee relatief eenvoudig bepaald kan worden of “tillen en dragen” binnen uw organisatie een risico is.
M.b.v. de KIM-tool wordt een risicoscore toegekend op basis van enkele van de hierboven benoemde factoren. De hoogte van de risicoscore geeft aan in hoeverre er sprake is van een risico.
De NIOSH-methode berekent het maximale tilgewicht, op basis van een aantal van de hierboven benoemde risicofactoren.
Het beoordelen van het tillen van een last gecombineerd met dragen over een korte afstand kan in de regel benaderd worden door het beoordelen van de tilhandeling. Aparte aandacht verdient het dragen over grotere afstanden.
“Het voordeel van de NIOSH methode in vergelijking met de KIM-tool, is dat je door “te spelen” met de verschillende factoren, snel kunt bepalen wat het effect zal zijn, wanneer je een of meerdere factoren aanpast. De KIM-tool is echter vrijwel zonder veel metingen uit te voeren en geeft snel zicht op de mate van risico.
Brancherichtlijn
In het Arbobesluit (Artikel 5.2) is bepaald dat “tillen en dragen” geen gevaar voor de veiligheid en gezondheid van de medewerker mag opleveren
Indien twijfel bestaat over de aanwezigheid van risico’s bij “tillen en dragen” kan gebruik gemaakt van één van de, in het Arbocatalogusblad Methoden van risicobepaling bij tillen en dragen, nadere onderzoeksmethoden.
Wanneer uit deze nadere inventarisatie blijkt dat er sprake is van een risico bij “tillen en dragen”, dienen maatregelen genomen te worden om dit risico, zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, te voorkomen
Verdere uitgangspunten zijn:
- Til of draag geen goederen die zwaarder wegen dan 23 kg / voor dragen geldt maximaal 20 kg.
- Maximaal 1 doos van 12/18 flessen of 2 dozen van 6 flessen
- Maximaal 1 krat drank of 2 halve kratjes
- Maximaal 1 tray blikjes van 24 stuks
- Maximaal 1 waterfles van ca. 18 kg
- Fusten van 50 of 30 liter nooit handmatig tillen of dragen.
- Til geen goederen boven 175 cm of lager dan vloerniveau.
- Til nooit vaker dan 900x per uur of 3840x per 8 uur.
- Voorkom een reikafstand groter dan 63 cm.
- Voorkom een rompdraaiing van meer dan 135°
Brancheoplossing
Risico’s bij “tillen en dragen” zijn vermijdbaar of aanzienlijk te beperken door maatregelen, zoals:
- Aanschaf (til)hulpmiddelen
- Goede werk- en tilhoudingen (voorlichting en instructies)
- Goede werkinstructies
- Het aanpassen van de inrichting van de werkplek (bijvoorbeeld zwaardere of snel lopende goederen op heuphoogte plaatsen)
- Verbeteren van de grip van de lasten
- Afwisseling / rouleren van werkzaamheden / inlassen extra pauzes of rustmomenten
Zie tevens Oplossingentabel
Risicobeheersing
Werken brengt, net als alle andere activiteiten, een zeker risico voor de gezondheid met zich mee. Het spreekt vanzelf dat het risico voor werknemers om door hun werk een ongeval te krijgen of arbeidsongeschikt te worden, zo klein mogelijk moet zijn.
Risico-inventarisatie en -evaluatie:
Volgens de Arbowet moet een bedrijf de gezondheidsrisico’s die de werknemers lopen tijdens hun werk inventariseren en evalueren en moet het op grond daarvan een plan maken om die risico’s zo nodig te verminderen. Voor meer informatie over de uitvoering van een risico-inventarisatie en -evaluatie zie www.rie.nl .
Zie voor uw branchespecifieke RI&E RI&E Dranken en Wijn – Site
Risicobeheersing:
Bij de beheersing van risico’s worden de risico’s beperkt tot een aanvaardbaar niveau door het treffen van maatregelen. Om dit effectief te doen, moet gebruik worden gemaakt van een systematische benadering; een strategie. Het idee hierachter is risico’s zoveel mogelijk aan de bron te bestrijden. Dit wordt de arbeidshygiënische strategie genoemd:
- Bron wegnemen: bijvoorbeeld aanschaf Pallettruck met platformheffer.
- Hulpmiddelen gebruiken of de bron afschermen: bijvoorbeeld inzet elektrische palletwagen, vacuümheffer of aanschaf Dual lift
- Organisatorische oplossingen: bijvoorbeeld verlagen van de last, rouleren van werkzaamheden.
- Persoonlijke beschermingsmiddelen: veiligheidsschoenen
Oplossingentabel
De diverse oplossingen in de tabel zijn ingedeeld volgens de arbeidshygiënische strategie. Het kan voorkomen dat een ‘oplossing’ op meerdere niveaus betrekking heeft binnen de arbeidshygiënische strategie.
Normen en wetten
Arbobesluit Hoofdstuk 5 Afdeling 1: Fysieke belasting
NIOSH tilnorm-methodiek (specialistische methode en wettelijk geaccordeerde formule voor het berekenen van lasten)
Achtergrondinformatie
Zelf berekenen maximaal tilgewicht: de uitgebreide versie, release 2007
Toelichting op de NIOSH-berekening
Meer informatie over de NIOSH-berekening
Site handlingloads.eu
Dossier Lichamelijke Belasting FNV Bondgenoten
site Arbokennisnet.nl dossier fysieke belasting
SDU (leverancier) AI-blad 29 Fysieke Belasting. (Is niet gratis)