Knelpunt/risico
Definitie
Tillen kan gedefinieerd worden als een handeling waarbij een object met de hand(en) wordt beetgepakt en vervolgens zonder mechanische hulpmiddelen wordt verplaatst, zonder dat de taakuitvoerder zich lopend verplaatst.
Wanneer er sprake is van een horizontale verplaatsing en het handmatig ondersteunen van een last, betreft het dragen (Lopen met een last is dragen)
Knelpunt/risico:
Tillen en dragen van zware lasten, in combinatie met ongunstige werkhoudingen, zoals tillen met een gebogen rug, lasten laag van de grond tillen, boven schouderniveau tillen of neerzetten of ver moeten reiken, kunnen leiden tot ernstige klachten aan het bewegingsapparaat. Lage rugklachten hebben een groot aandeel in deze klachten.
Ook nekklachten, schouderklachten, handklachten, polsklachten, heup- en knieklachten, kunnen ontstaan door het tillen en dragen van te zware lasten in combinatie met ongunstige werkhoudingen.
Welke factoren hebben invloed op risico’s bij trekken en duwen
Onderzoek naar risico’s op het ontstaan van lichamelijke klachten door tillen en dragen wijzen uit dat vooral de volgende factoren een belangrijke rol spelen:
- Het gewicht van de last
- Of er sprake is van tillen of dragen
- De hoogte van waaraf de last opgepakt wordt
- De hoogte waar de last naar verplaatst wordt
- De reikafstand (horizontale afstand tussen middelpunt last tot middelpunt van je enkels
- De werkhouding (romprotatie, gebogen rug e.d)
- De frequentie en duur van tillen of dragen
- De kenmerken van de last (de grip, vorm e.d.)
Op basis van deze factoren zijn richtlijnen/methoden opgesteld om te bepalen of het “tillen en dragen” een risico is.
Hieronder worden een aantal methoden beschreven voor het bepalen van risico’s bij tillen en dragen
1. De KIM-Tool voor “tillen, vasthouden, dragen”
Werkwijze:
Met behulp van deze methode wordt een risicoscore berekend aan de hand van een puntentoekenning aan een vijftal factoren. Te weten:
- De frequentie (bij tillen); de totale duur per dag (bij vasthouden), of de afstand (bij dragen)
- De actiekracht (hier wordt een verschil gemaakt tussen mannen en vrouwen)
- De lichaamshouding en positie van de last
- De werkomstandigheden (bewegingsvrijheid)
De optelsom van punt 2 t/m 4 X score van punt 1 geeft een Risicoscore
Bij een vrouw wordt deze score verhoogd met een factor 1,3
- Bij een risicoscore < 10 gaat men er van uit dat lichamelijke overbelasting onwaarschijnlijk is.
- Bij risicoscores ≥ 10 worden maatregelen geadviseerd.
De “KIM-Tool voor tillen, vasthouden en dragen” is zowel digitaal in te vullen als handmatig.
Voor een directe link naar de site, waar het digitale tool (in het Engels) beschikbaar is, klik hier of ga naar de site http://www.handlingloads.eu/nl.
De handmatig in te vullen Nederlandse versie is hier ook direct beschikbaar
2. Berekenen van het maximale tilgewicht
Deze methode staat bekend als de NIOSH-methode.
Met behulp van deze methode wordt berekend hoeveel kilogram in een bepaalde situatie (de tilhandeling), maximaal mag worden getild zonder gezondheidsrisico te lopen.
De te tillen last mag onder optimale omstandigheden maximaal 23 kg zijn. Dit gewicht wordt vermenigvuldigd met 6 factoren die variëren tussen de 0 en de 1 (optimale situatie):
- H: de horizontale afstand van de last tot enkels;
- V: de verticale afstand van de last tot enkels
- D: verticale verplaatsingsafstand van de last
- A: romprotatie, asymmetriefactor
- F: tilfrequentie
- C: contact met de last
De NIOSH-formule luidt: Maximum tilgewicht = 23 x Hf x Vf x Df x Af x Ff x Cf (in kg)
Via onderstaande link (Site van FNV-Bondgenoten) kunt u het maximale tilgewicht voor uw specifieke werksituatie bepalen.
Zelf berekenen maximaal tilgewicht
Situaties waarbij het maximale tilgewicht altijd overschreden wordt, zijn:
- Gewichten zwaarder dan 23 kg
- Tillen boven 175 cm of lager dan vloerniveau.
- Een frequentie hoger dan 900x per uur of 3840x per 8 uur.
- Reikafstanden groter dan 63 cm.
- Een rompdraaiing van meer dan 135°
Het voordeel van de NIOSH methode in vergelijking met de KIM-tool, is dat je door “te spelen” met de verschillende factoren, snel kunt bepalen wat het effect zal zijn, wanneer je een of meerdere factoren aanpast. De KIM-tool is echter vrijwel zonder veel metingen uit te voeren en geeft snel zicht op de mate van risico.
3. Berekenen van het maximale draaggewicht
De NIOSH methode is ook te gebruiken voor het berekenen van het maximale draaggewicht. Een extra belastende factor hierbij is het lopen met de last.
Stelregel bij dragen: Het maximale tilgewicht dat u bepaald met de NIOSH methode ligt voor dragen altijd lager. (De correctiefactor ligt voor dragen/lopen tussen de 0,9 voor < 2 m en 0,5 bij > 8 m)
De Mital-methode
Dit is een sterk vereenvoudigd rekenmodel waarmee snel bepaald kan worden hoeveel gewicht je maximaal mag dragen.
| Snelle methode maximaal draaggewicht te bepalen | |
| Stap 1 | Uitgangspunt: het maximale draaggewicht is 20 kilo. Als het gewicht hoger is, is het werk te zwaar, als het gewicht lager is ga naar stap 2 tot en met 5. |
| Stap 2 | Bepaal de afstand waarover de last gedragen moet worden Tot 2 meter: correctiefactor 1Van 2 tot 4 meter: correctiefactor 0,88.Van 4 tot 8 meter: correctiefactor 0,75.Meer dan 8 meter: correctiefactor 0,50. |
| Stap 3 | Bepaal de houding waarin de last gedragen moet worden: Normaal rechtop met afhangende armen: correctiefactor 1.Met opgetrokken schouders: correctiefactor 0,80.In gebogen houding (kleine ruimte):correctiefactor 0,60. |
| Stap 4 | Bepaal de frequentie. Maximaal 1 x per minuut: correctiefactor 1.Achtergrond informatie Zelf berekenen maximaal tilgewicht: de uitgebreide versie, release 2007 Toelichting op de NIOSH-berekening Meer informatie over de NIOSH-berekening Site handlingloads.eu Dossier Lichamelijke Belasting FNV Bondgenoten site Arbokennisnet.nl dossier fysieke belasting SDU (leverancier) AI-blad 29 Fysieke Belasting. (Is niet gratis)Tussen de 1 en 5 x per minuut: 0,8. |
| Stap 5 | Als er met twee handen gedragen wordt: correctiefactor 1.Als er met een hand gedragen wordt: correctiefactor 0,6. |
| Stap 6 | Plaats de uitkomsten in de volgende formule:20 x correctiefactor afstand x correctiefactor houding x correctiefactor frequentie x met een/twee handen dragen = indicatie maximaal toelaatbaar draaggewicht. |
Achtergrond informatie
Zelf berekenen maximaal tilgewicht: de uitgebreide versie, release 2007
Toelichting op de NIOSH-berekening
Meer informatie over de NIOSH-berekening
Site handlingloads.eu
Dossier Lichamelijke Belasting FNV Bondgenoten
site Arbokennisnet.nl dossier fysieke belasting
SDU (leverancier) AI-blad 29 Fysieke Belasting. (Is niet gratis)